Stoomlocomotief 2 van de Rijnlandsche Stoomtramweg-Maatschappij

Stoomlocomotief van vierkant model op twee assen.

Locomotief RSTM 2 is de oudste, nog bestaande tramlocomotief in ons land. En ook de lichtste… De locomotief heeft een leeg gewicht van slechts 6,5 ton. De machine is één van de allereerste type stoomtramlocomotieven die in Nederland dienst hebben gedaan.

Lees verder…


De RSTM 2 ging in 1881 de trams rijden tussen Leiden en Katwijk van de Rijnlandsche Stoomtramweg-Maatschappij. Twee jaar nadat soortgelijke locomotieven gingen rijden op de eerste stoomtramverbinding is ons land tussen Den Haag en Scheveningen. Later reed de RSTM 2 bij de Noord-Zuid-Hollandsche Tramweg-Maatschappij tussen Haarlem en Leiden. In die omgeving bleef de loc tot circa 1932 in gebruik. Daarna bleef ze bewaard voor het Nederlands Spoorwegmuseum. De locomotief is in 2017 in bruikleen overgedragen aan de Museumstoomtram.

Britse makelij

De locomotief is gebouwd door messrs. Merryweather & Sons in Greenwich bij Londen. Deze fabriek voor stoombrandspuiten ging zich vanaf 1873 richten op de bouw van kleine stoomlocomotieven om de paarden voor de trams te vervangen. Met een tramlocomotief van Merryweather werden in 1878 proefritten gereden bij de Haarlemse paardentram. Een jaar later reden de eerste stoomtrams in Nederland, getrokken door Merryweather tramloc’s, volgens vaste dienstregeling tussen ’s Gravenhage en Scheveningen.

Licht geconstrueerd

Kenmerkend voor de eerste stoomtramlijnen in ons land is het lichte materieel dat erop dienst deed. Later werd het materieel zwaarder, zoals de rijdende collectie van de Museumstoomtram goed weergeeft. De oudste locomotieven waren dus klein en kregen al direct een typische kastvorm, zodat ze leken op de rijtuigen die zij trokken. Zoveel mogelijk delen werden afgeschermd voor paarden en andere weggebruikers. De machinist werkte aan de zijkant in plaats van de gebruikelijke achterkant van de locomotief, waardoor hij het wegverkeer goed in de gaten kon houden en de locomotief in zijn eentje kon bedienen.

Hoorn, 1 juli 2017, foto/collectie Rob Veninga.
Foto/collectie Museum Stoomtram
RSTM 2 als HSM 216 met tram te Katwijk, foto/collectie Coen Bos
Foto/collectie Museum Stoomtram
Previous
Next
Specificaties
Cultuurhistorische waarderingA-status, Register Railmonumenten
KerncollectieJa
Bouwjaar1881
Gebouwd doorMessrs. Merryweather & Sons, Greenwich bij Londen (Groot Brittanië), bouwnummer 110
Oorspronkelijke eigenaarsRijnlandsche Stoomtramweg Maatschappij (RSTM); Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM); Noord-Zuid-Hollandsche Tramweg-Maatschappij (NZHTM)
VerworvenIn bruikleen van het Nederlands Spoorwegmuseum in 2017
RijvaardigNee, statisch gerestaureerd
Huidige locatieHoorn
Spoorwijdte1435 mm
Gewicht (leeg)6,5 ton
Dienstvaardig gewicht8,7 ton
Werk (stoom) druk10,33 atm. (kg/cm2)
Trekkracht830 kgf.
Watervoorraad1,65 m3
Kolenvoorraad0,32 ton 
Type stoomverdelingStephenson
Geschiedenis
1881-1883In dienst bij de RSTM voor het reizigersvervoer op de tramlijn Leiden Katwijk
1883-1909Exploitatie van de lijn overgenomen door de HSM, de locomotief werd omgenummerd in 216
1909-1912Exploitatie van de lijn overgenomen door de NZHTM, de locomotief werd niet omgenummerd
1912-1918

Tijdelijk gebruikt voor zandvervoer op Leiden Katwijk, later voor de lokaaldienst op de lijn Haarlem Heemstede, omgenummerd in 23

1917Na electrificatie baanvak Haarlem-Heemstede in gebruik op de lijn Leiden-Heemstede
1918Door de NZHTM omgenummerd in A15
1918-1933Verscheidene jaren buiten dienst, gestald in de remise te Hillegom
1933-1943Bewaard door NVBS t.b.v. het Spoorwegmuseum, opgeslagen in Boxtel en laterin Roosendaal, waar de locomotief als gevolg van een bombardement zwaar werd beschadigd
1943-1965Opgeslagen achtereenvolgens in Maastricht, Almelo en Arnhem
1965-1966In de werkplaats Onnen van de NS teruggebracht in RSTM toestand
1966Opgesteld in het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht
2023-Door het Spoorwegmuseum in bruikleen afgestaan aan de Museumstoomtram, waar zij te zien is als statisch museumstuk.

ontdek meer